Veel insecten en andere ongewervelden vervullen de rol van jager in de natuur. Onder deze groep vallen veel beestjes waar de gemiddelde mens niet vrolijk van wordt, zoals spinnen en wespen.
De Wespenvriend Sjoert Fleurke uit Groningen, wiskundige van beroep, is al van jongs af aan gefascineerd door insecten en andere kleine dieren. ,,Het zijn eigenlijk gewoon aliens in het klein. Ze zijn zo anders dan wij, maar er zitten ook weer heel veel herkenbare elementen in.’’ Vooral de sociale insecten wekten zijn interesse, zoals mieren, bijen, hommels en wespen. Op de basisschool sloeg de vonk over, toen hij vaak op zijn knieën naar een wespennest in de schooltuin zat te kijken. ,,Ik vond het zo grappig om te zien, die kleine wespjes die dan de wacht houden bij de ingang en dan heen en weer vliegen. Ik was ook heel benieuwd hoe dat er dan van binnen uitzag. Dat kon je niet zien, want het zat onder de grond.’’
Sjoert vindt dat wespen in onze maatschappij worden gedemoniseerd en het gaat hem aan het hart dat wespennesten altijd verdelgd worden. Lange tijd heeft hij juist zijn best gedaan om een wespennest in zijn eigen tuin te krijgen. Toen dat op natuurlijke wijze niet lukte, begon hij een paar jaar geleden op Twitter het account ‘De Wespenvriend’ om op zoek te gaan naar een wespennest. ,,Ik ben gewoon gaan zoeken op de term ‘wespennest’ en toen kwam binnen de kortste keren iemand bovendrijven die in de buurt woonde en die van een wespennest af wilde. Dat nest heb ik toen opgehaald en naar mijn eigen tuin gebracht.’’
Franse veldwesp op boompje - eigen foto
In totaal heeft De Wespenvriend ongeveer dertig wespennesten gered en in zijn eigen tuin neergezet. Behalve een hoornaarsnest: ,,Dat mocht niet van mijn vriendin. Dat vond ze te gek. Dus die heb ik in het park hier vlakbij opgehangen.’’ De hoornaar is tevens zijn favoriete wesp. ,,Hij maakt een heel ander soort geluid dan een vlieg of een gewone wesp. Het is veel donkerder en zwaarder en je voelt de lucht bijna trillen. Het is ontzettend indrukwekkend als je bij zo’n nest staat en dat verplaatst. Dan komen ze echt allemaal om je heen cirkelen en ze vallen je ook aan. Dat is gewoon een hele belevenis.’’ Sjoert draagt overigens bij het verplaatsen van nesten altijd een imkerpak. Op het hoogtepunt had De Wespenvriend ongeveer tien wespennesten achterin zijn tuin. ,,Het blijkt dus dat die kolonies met elkaar gaan samenwerken. Je kunt duidelijk zien dat ze bij elkaar op bezoek gaan en elkaar helpen. Het komt erop neer dat die wespen, als er in hun eigen nest een overschot is aan capaciteit van werksters, gaan kijken of ze ergens anders kunnen helpen.’’ Behalve op de voederplek waar suikerwater voor de wespen staat: ,,Dan maken ze ruzie. Dat willen ze voor zichzelf houden.’’
,,Ik ben vaker gestoken door mijn bijen dan door mijn wespen’’
De wespenvriend woont in een vrijstaand huis met een grote tuin. Ondanks dat hij in de zomer soms duizenden wespen in zijn tuin heeft zitten, is Sjoert in zijn hele leven ongeveer dertig keer gestoken door een wesp. ,,Ik heb ook een bijenkastje. Ik ben vaker gestoken door mijn bijen dan door mijn wespen vorig jaar. Mensen denken altijd dat bijen zo lief zijn, maar die bijen die ik heb in ieder geval niet!’’ Van de wespen in de tuin merkt hij niets: ,,ze vliegen gewoon de wijde wereld in om voedsel te halen.’’ De buren van Sjoert hebben geen last van zijn wespen, maar wel van de honingbijen. ,,Deze honingbijen zijn van het chagrijnige type en wij worden regelmatig aangevallen en gestoken in onze eigen tuin. Binnenkort verhuizen ze dus naar een landelijke omgeving!’’
,,Wespen vangen duizenden vliegen per dag’’
Nut van wespen Wespen vervullen veel nuttige taken, waar ook de mens baat bij heeft. ,,Ze vangen heel veel insecten, waaronder vliegen en langpootmuggen. Vliegen zijn ook vervelende beesten als je er te veel van hebt, die gaan overal opzitten en ze kunnen heel brutaal zijn als ze met veel zijn. Wespen vangen duizenden vliegen per dag in een nest. Als we geen wespen zouden hebben, dan zouden we een vliegenplaag hebben op allerlei plekken.’’ Van de elf soorten wespen in Nederland, hebben we maar van twee soorten last, de zogenaamde ‘limonadewespen’ die op zoetigheid afkomen. Hierdoor worden ook wespensoorten waar de mens helemaal geen last van heeft uit voorzorg verdelgd.
'Wespenvriend’ Sjoert Fleurke met een wespennest. Foto: Feikje Breimer
Wespenhaat De Wespenvriend denkt dat de haat voor wespen komt, omdat de mens gewend is de baas te zijn in de wereld. ,,We staan bovenaan de voedselketen. Wij zijn niet gewend dat dieren iets terugdoen. Dus als je een slak ziet dan trap je die dood en als je een mug ziet dan mep je die neer. Dat er dan van die beesten zijn die gewoon op jou afkomen in plaats van andersom, dat zijn we niet gewend en dat accepteren we ook niet meer.’’ Sjoert vindt de angst voor wespen niet onterecht, want je kunt natuurlijk flink gestoken worden. De haat is volgens hem wel onterecht: ,,Ik wil dat vergelijken met leeuwen of tijgers. Je weet dat die beesten dodelijk zijn, want ze gaan niet voor je aan de kant als je alleen bent. Dus je mag daar best bang voor zijn, maar het staat los van of je daar een hekel aan moet hebben.’’ Verder denkt Sjoert dat we tegenwoordig steeds minder accepteren dat er risico’s aan het leven zitten. ,,Nu is alles zo dichtgetimmerd en op veiligheid gericht en een wespensteek is voor iemand die allergisch is potentieel gevaarlijk. En dan nemen mensen maar het zekere voor het onzekere, want stel je voor dat er iets gebeurt.’’
De Wespenstichting Onjuiste informatie en overdreven paniekverhalen: volgens De Wespenvriend was meer dan 99,9% van de informatie op internet over wespen negatief. Het Twitteraccount werd, na zijn geslaagde zoektocht naar een nest, inmiddels door hem gebruikt om informatie te verstrekken aan zijn volgers. Hij kwam met steeds meer mensen in contact die sympathie hebben voor wespen en die het niet konden opbrengen om de nesten te laten verdelgen. ,,Die mensen zijn er meer dan ik had verwacht en die konden nergens anders terecht dan bij mij. Ze wilden wel van die nesten af, maar er is maar één optie en dat is verdelgen.’’ Sinds kort heeft Sjoert daarom ‘De Wespenstichting’ opgericht. ,,Ik dacht: het doel waar ik mee bezig ben is veel breder. Ik wil ook het imago van wespen verbeteren.’’ De Stichting wil voorkomen dat nesten verdelgd worden en geeft informatie over hoe ze verplaatst kunnen worden en hoe overlast kan worden voorkomen. ,,Hopelijk draagt de stichting bij aan het voortbrengen van de boodschap. Misschien wordt verplaatsen zelfs ooit een optie als je een plaagbestrijder belt.’’